Bilim kurgu nasıl yazılır? Ancak bu soruya yanıtlamadan önce yazımıza başka bir soruyla başlayalım: Amazing Stories bilimkurgu dergisinin efsanevi editörü Hugo Gernsback’in İngilizceye kazandırdığı ‘science fiction’ sözcüğünün Türkçe karşılığı nedir?
Cevap oldukça basit: Bilimkurgu. Peki, zurnanın zırt dediği yere geliyoruz. Bilim kurgu nasıl yazılır? ‘Bilim kurgu’ şeklinde mi yoksa ‘Bilimkurgu’ şeklinde mi? Hangisi doğru? Hangisi yanlış?
Kişisel olarak ‘bilimkurgu’ sözcüğünü tercih ettiğimi bu yazıyı okurken hemen fark etmişsinizdir. Bunun sebebini yazının devamında dilim döndüğünce açıklayacağım.
Bilimkurgu’nun Tarihçesi
Öncelikle bilimkurgu sözcüğünün ülkemizdeki tarihinden bahsetmek gerekiyor. Dönemin kitaplarına ve dergilerine baktığımızda 1973’e dek Türkçemizde ‘kurgu-bilim’ sözcüğünün daha çok tercih edildiği görülüyor. Örneğin, Türkiye’de bilimkurgu severlerin çok iyi bildiği efsanevi ‘Baskan Kurgu Bilim Serisi’nde ‘kurgu-bilim’ sözcüğü kullanılmıştır.
1973 senesi Türk bilimkurgusu için epey önemli bir yıldır. Çünkü 1973’de Türk Dil Kurumu tarafından çıkarılan Türk Dili Bilim-Kurgu özel sayısında Orhan Duru, ‘science-fiction’ sözcüğünün karşılığı olarak ‘bilim-kurgu’yu önerir.
O günden bu yana bilimkurgu sözcüğü dilimizde kullanılagelir. İlk Türk bilimkurgu öykücüsü Orhan Duru, ‘bilimkurgu’ sözcüğünün isim babasıdır. Sırf bunun için dahi Orhan Duru’ya müteşekkiriz.
TDK Ne Diyor?
12 Temmuz 1932’de Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan Türk Dil Kurumu (TDK), ‘bilim kurgu’ yazılışının doğru; ‘bilimkurgu’ yazılışının ise yanlış olduğunu belirtiyor.
Bilimkurgunun sözlük tanımını da şöyle yapıyor: “Çağdaş bilim verileriyle düş gücünden oluşan (film, roman vb.)”
Eğer resmi bir sınava giriyorsanız TDK’ye uymak zorundasınız.
Ancak bilimkurgu yazarlarının ve bilimkurgu severlerin TDK’nin yazım kuralına uymadığını kolaylıkla görebilirsiniz.
Bunun sebebi nedir?
Ömer Asım Aksoy Ne Diyor?
2021 yılında hayata gözlerini yuman, bilimkurgu üstadı Bülent Akkoç‘un bir video röportajda belirttiği gibi, Ana Yazım Kılavuzu‘nun yazarı, dilbilimci Ömer Asım Aksoy‘un da altını çizdiği gibi ‘bilimkurgu’ birleşik yazılmalıdır.
İsim tamlamaları ayrı yazıldığında anlam karışıklığı yaratıyor. Anlam değiştiği zaman, birleşik şekilde yazılması gerekir.
Sonuç
TDK: Bilim kurgu (Doğru)
Ana Yazım Kılavuzu: Bilimkurgu (Doğru)
Sitedeki diğer ‘Kimdir Nedir?’ yazılarını okumak için tıklayınız: Kimdir Nedir?
