Onur Çalı’nın son deneme kitabı Kırkikindi, 2024 yılında Sia Kitap tarafından yayımlandı. Parşömen’in yürütücüsü Çalı, uzun bir süredir Parşömen’de Dünlükler başlıklı denemeler yayınlıyor. Şimdiye kadar Onur Çalı’nın yayımlanan deneme kitapları şöyle: Sonra Hayat (2021), Dünlükler (2023), Gemilerle Seyahat Eden Sözcükler (2023) ve bu yazıda bahsedeceğimiz Kırkikindi (2024). Gemilerle Seyahat Eden Sözcükler kitabıyla Vedat Günyol Deneme Ödülü’ne hak kazandı. Bu ödül Çalı’nın deneme türündeki yetkinliğini ve dikkat çekici üslubunu kanıtlayan önemli bir gösterge oldu.
1984 doğumlu Çalı, “Kırk gün gibi geçen kırk yaşıma…” ithafıyla başlamış kitabına. Bu kişisel ve samimi giriş, eserin genel havasını da ustalıkla yansıtıyor. İki bölümden oluşuyor eser: Kırkikindi ve Kırkpâre. İlk bölüm on sekiz denemeden oluşurken ikinci bölüm irili ufaklı yirmi iki denemeyi içeriyor. Böylece kitapta toplam kırk deneme yer almış oluyor.
Sıradan Bir Adamın Sıradan Hayatı başlıklı denemede, Onur Çalı şöyle yazıyor:
“Kırk yaşına bastığında olağandışı bir şeyler olacağını ummuştu. İsa kırk gün çölde kalmıştı, Musa kırk gün dağda, Muhammed kırkında duymaya başlamıştı Allah’ın sesini. Haşa, yalvaç olacak değildi ama ne bileyim bir aydınlanma, bir bilgelik… Yok, olmadı. Hiçbir şey olmayınca o da oturdu ve elinden gelen tek şeyi yaptı: Kırkıncı yaşını bir kitap yazarak uğurladı.” (syf. 94-95)
Bir yazar ömrünün geçen kırk yılını daha iyi bir şekilde uğurlayamazdı diye düşünüyorum. Kendini olduğu gibi ortaya koyan, küçük ayrıntılarla büyük anlamlara dokunan bir kitap Kırkikindi. Kitaptaki özellikle dikkat çekici, çarpıcı denemeler şunlar: Aylak Okurluk Bildirgesi, Zeytin Dili ve Edebiyatı, Sıradan Bir Adamın Sıradan Hayatı ve Kırkpâre.
Onur Çalı, Sözcük Trampetası: Günlükçü Salâh Bey başlıklı denemesinde usta yazar ve denemeci Salâh Birsel’den şöyle bahsediyor:
“Denemeleriyle geniş bir okur kitlesine ulaşmayı başarmış, deneme ile edebiyat okurunun arasını düzeltmiş, denemenin yüzünü güldürmüştür.” (syf. 40)
Bu yazının sonuna gelirken bir itirafta bulunmak istiyorum: Onur Çalı da tıpkı Salâh Bey gibi deneme ile edebiyat okurunun arasını düzeltiyor ve denemenin yüzünü günümüzde de güldürmeye devam ediyor. Denemenin günümüzde yeniden değer kazanmasında, onun gibi yazarların rolü büyük.
Nice deneme kitaplarına diyelim!
Sitede yer alan diğer incelemeleri okumak için tıklayınız: İnceleme
