Evrene uzaydan bakabilseydik, nasıl görünürdü? Bilim insanları, evrenin şeklini tespit etmek ve sonunun olup olmadığını öğrenmek için çeşitli ölçümler yaparak bu soruya yanıt arıyor. Evrenin şekli nasıl ölçülebilir? Evrenin şekli nedir?
Evrenin Geometrisi
Albert Einstein İzafiyet Teorisi’nde, “Uzay, güçlü kütle çekimi nedeniyle kavislidir” diye açıklar. Açıklamak gerekirse şöyle diyebiliriz: Evrenin yoğunluğu, evrenin geleceği kadar şeklini de belirler.
Bilim insanları evrenin “kritik yoğunluğunu” hesapladı. Kritik yoğunluk, evrenin genişleme hızını ölçmekte kullanılan Hubble sabitinin karesi ile orantılıdır. Gerçek yoğunluk ile kritik yoğunluğun karşılaştırılması, bilim insanlarının evreni anlamasını kolaylaştırmaktadır.
Evrenin gerçek yoğunluğu kritik yoğunluktan daha az olursa, evrenin genişlemesini durdurmak mümkün olmaz ve evren sonsuza kadar genişler. Bunun sonucunda da binicilikte kullanılan “eyer” şeklinde açık bir evren modeli meydana gelir.
Evrenin yoğunluğu kritik yoğunluktan daha fazla olursa, kapalı yani sonlu ve küresel bir evren modeli meydana gelir. Eğer evrenin genişlemesi durursa, evren küçülür ve galaksiler birbirlerine gittikçe daha yakın hareket etmeye başlar. Bu durum gerçekleşirse “Büyük Patlama”nın tam aksi olan “Büyük Çöküş” başlar.
Eğer evrenin yoğunluğu kritik yoğunluğa tam olarak eşit olursa, evrenin tıpkı bir kâğıt gibi dümdüz ve sonsuz olacağına inanılmaktadır.
Bilimsel ölçümler, evrenin şeklinin düz olduğunu bize gösteriyor. Büyük Patlama’dan bugüne ışık hızı evrenin hacmini ne yazık ki görmemizi sınırlamıştır. Evrenin yaşı yaklaşık olarak 13,8 milyar olduğundan dolayı bilim insanları sadece Dünya’nın 13,8 milyar ışık yılı uzağını görebilmektedir.
Evrenin Ölçümü
Kozmolojiyi incelemekte olan bilim insanları, evrenin şeklini tespit etmek için onun yoğunluğunu ve genişliğini ölçmeye çabalamıştır.
Yirminci yüzyıl başlarında ünlü Amerikalı astronom Edwin Hubble, evrende yer alan galaksileri gözlemlerken, onların Samanyolu’ndan uzaklaştığını fark etti. Bunun üzerine bilim dünyasına evrenin genişlediğini duyurdu. Astronomlar, bu tespitin ardından süpernova ölçümlerine büyük önem vermeye başladı.
Evrenin şeklini belirlemek maksadıyla kullanılan diğer bilimsel araçlar, arka plan radyasyonunu ölçmeye çabaladı. Amerika Birleşik Devletleri’nin Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) Büyük Patlama’dan geriye kalan kozmik mikrodalga arka plan radyasyonunu ölçmek için uzaya gönderdiği uydu Wilkinson Microwave Anisotropy Probe, evrenin şeklinin açık mı kapalı mı olduğu sorusunu cevaplandırabilmek için kullandı.
Bilim insanları, “Evrenin şekli nedir?” sorusunu sonunda şöyle cevapladı: 2013 yılında evrenin 0,4 hata payıyla düz olduğunu açıkladı.
Kaynak: space.com
Sitedeki diğer ‘Kimdir Nedir?’ yazılarını okumak için tıklayınız: Kimdir Nedir?
